Στον αριθ. 40 της Sotsial-Demokrat εκθέσαμε ότι μια διάσκεψη των ομάδων του Κομματός μας στο εξωτερικό είχε αποφασίσει να αναβάλει την ερώτηση για το σύνθημα των Ενωμένες Πολιτείες Της Ευρώπης εν αναμονή μιας συζήτησης, στον τύπο, σχετικά με την οικονομική πτυχή του θέματος.
Στη διάσκεψή μας η συζήτηση σχετικά με αυτήν την ερώτηση πήρε έναν καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. Ίσως αυτό προκλήθηκε εν μέρει από το Μανιφέστο της Κεντρικής Επιτροπής διατυπώνοντας αυτό το σύνθημα ως ένα ειλικρινές πολιτικό (το άμεσο πολιτικό σύνθημα..., όπως λέει εκεί) όχι μόνο προχώρησε το σύνθημα των δημοκρατικών Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, αλλά ρητώς υπογράμμισε ότι αυτό το σύνθημα είναι χωρίς νόημα και ψεύτικο "χωρίς την επαναστατική ανατροπή των γερμανικών, αυστριακών και ρωσικών μοναρχιών".
Θα ήταν αρκετά λανθασμένο να αντιτεθεί σε μια τέτοια παρουσίαση της ερώτησης μέσα στα όρια μιας πολιτικής αξιολόγησης αυτού του συνθήματος -π.χ., για να συζητήσει πως κρύβει ή αποδυναμώνει, κ.λπ., το σύνθημα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Οι πολιτικές αλλαγές μιας αληθινά δημοκρατικής φύσης, και ειδικά οι πολιτικές επαναστάσεις, δεν μπορούν κάτω από καμία περίσταση είτε να κρύβουν είτε να αποδυναμώσουν το σύνθημα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Αντίθετα, το φέρνουν πάντα πιό κοντά, επεκτείνουν τη βάση του, και σύρουν νέα τμήματα των ασήμαντων αστών και των ημι-προλεταριακών μαζών στο σοσιαλιστικό αγώνα. Αφ' ετέρου, οι πολιτικές επαναστάσεις είναι αναπόφευκτες κατά τη διάρκεια της σοσιαλιστικής επανάστασης, η οποία δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ενιαία πράξη, αλλά ως περίοδος ταραχωδών πολιτικών και οικονομικών αναστατώσεων, του εντονότερου ταξικού αγώνα, του εμφυλίου πολέμου, των επαναστάσεων, και των αντεπαναστάσεων.
Αλλά ενώ το σύνθημα των δημοκρατικών Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης -αν συνοδεύεται από την επαναστατική ανατροπή των τριών πιο αντιδραστικών μοναρχιών στην Ευρώπη, που ηγείται η Ρωσσική-είναι αρκετά άτρωτο ως πολιτικό σύνθημα, ακόμα παραμένει ιδιαίτερα σημαντική η ερώτηση του οικονομικών περιεχομένου και της σημασίας του. Από τη σκοπιά των οικονομικών συνθηκών του Ιμπεριαλισμού -π.χ., η εξαγωγή άνευ ενδιαφέροντος κεφαλαίου και η διαίρεση του κόσμου από τις "ανεπτυγμένες" και "πολιτισμένες" αποικιακές δυνάμεις,οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, κάτω από τον καπιταλισμό, είναι είτε αδύνατες είτε αντιδραστικές.
Το κεφάλαιο έχει γίνει διεθνές και μονοπωλητής. Ο κόσμος έχει κομματιαστεί από μια χούφτα Mεγάλων Δυνάμεων, δηλ., δυνάμεις επιτυχείς στην μεγάλη λεηλασία και καταπίεση των εθνών. Οι τέσσερις Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης -Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία και Γερμανία, με έναν συνολικό πληθυσμό μεταξύ 250.000.000 και 300.000.000, και μιας περιοχής περίπου 7.000.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων- κατέχουν αποικίες με έναν πληθυσμό σχεδόν 500 εκατομμυρίων (494.500.000) και μιας περιοχής 64.600.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, δηλ., σχεδόν η μισή επιφάνεια της υδρογείου (133.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, εξαιρουμένων των Αρκτικών και των Ανταρκτικών περιοχών).Προσθέστε σε αυτά τα τρία Ασιατικά κράτη - Κίνα, Τουρκία και Περσία, τώρα ενοικιαζόμενα κομματιαστά από τους κλέφτες που διεξάγουν έναν πόλεμο "απελευθέρωσης", δηλαδή, Ιαπωνία, Ρωσία, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία. Εκείνα τα τρία Ασιατικά κράτη, που μπορούν να αποκαλεστούν ημι-αποικίες ( στην πραγματικότητα είναι τώρα90 τοις εκατό αποικίες), έχουν έναν συνολικό πληθυσμό 360.000.000 και μια περιοχή 14.500.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων (σχεδόν ενάμισι φορές την περιοχή όλης της Ευρώπης).
Επιπλέον, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία έχουν επενδύσει κεφάλαιο στο εξωτερικό αξίας όχι λιγότερο από 70.000 εκατομμύρια ρούβλια. Η επιχείρηση της εξασφάλισης "νόμιμων" κερδών από αυτή την καθαρή μοιρασιά -αυτά υπερβαίνουν τα 3.000 εκατομμύρια ρούβλια ετησίως- από τις επιτροπές των εκατομμυριούχων, που είναι γνωστές ως κυβερνήσεις, οι οποίες είναι εξοπλισμένες με στρατούς και ναυτικά που παρέχουν στους γιους και τους αδελφούς των εκατομμυριούχων τις εργασίες στις αποικίες και τις ημι-αποικίες ως αντιβασιλείς, προξένους, πρεσβευτές, ανώτερους υπαλλήλους όλων των ειδών,κληρικούς,και άλλες βδέλλες.
Έτσι είναι πως η λεηλασία περίπου χίλιων εκατομύριων από τον πληθυσμό της γης οργανώνεται από μια χούφτα Μεγάλων Δυνάμεων στην εποχή της μεγαλύτερης ανάπτυξης του καπιταλισμού. Καμία άλλη οργάνωση δεν είναι πιθανή κάτω από τον καπιταλισμό.Να αρνηθούν τις αποικίες, -τις σφαίρες επιρροής-, και την εξαγωγή του κεφαλαίου;Το να σκεφτούμε ότι είναι πιθανό σημαίνει να κάτεβούμε στο επίπεδο κάποιου μυξοκλαίγοντος εφημερίου που κάθε Κυριακή κηρύσσει στους πλουσίους τις υψηλές αρχές του Χριστιανισμού και τους συμβουλεύει να δώσουν στους φτωχούς, καλά, εάν όχι εκατομμύρια, τουλάχιστον αρκετά εκατοντάδες ρούβλια ετησίως.
Eνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης κάτω από τoν καπιταλισμό είναι ισοδύναμες προς μια συμφωνία για διαίρεση των αποικιών. Κάτω από τον καπιταλισμό, εντούτοις, καμία άλλη βάση και καμία άλλη αρχή της μοιρασιάς δεν είναι πιθανή εκτός από την δύναμη. Ένας πολυεκατομμυριούχος δεν μπορεί να μοιραστεί το "εθνικό εισόδημα" μιας καπιταλιστικής χώρας με κανένα άλλον ειδάλλως σε αναλογία "με το κεφάλαιο που επενδύθηκε" (με ένα επίδομα που ρίχνεται μέσα, έτσι ώστε το μεγαλύτερο κεφάλαιο μπορεί να λάβει περισσότερο από το μερίδιό του). Ο καπιταλισμός είναι η ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, και η αναρχία στην παραγωγή.Η υπεράσπιση μιας "δίκαιας" μοιρασιάς του εισοδήματος σε μια τέτοια βάση είναι καθαρός Προυντονισμός, ηλίθιος φιλισταιισμός. Καμία μοιρασιά δεν μπορεί να επηρεαστεί ειδάλλως από την "αναλογία στην δύναμη", και τις αλλαγές της δύναμης με τη πορεία της οικονομικής ανάπτυξης. Μετά από το 1871, το ποσοστό της Γερμανίας σε ανόδο δύναμης ήταν τρεις ή τέσσερις φορές γρηγορότερο από αυτό της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, και της Ιαπωνίας και δέκα φορές τόσο γρήγορο όσο της Ρωσσίας. Δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει κανένας άλλος τρόπος για να δεις την πραγματική δύναμη ενός καπιταλιστικού κράτους εκτός τον πόλεμο. Ο πόλεμος δεν έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές αρχές της ιδιωτικής ιδιοκτησίας - το αντίθετο, είναι μια άμεση και αναπόφευκτη έκβαση εκείνων των βασικών αρχών. Κάτω από τον καπιταλισμό η ομαλή οικονομική ανάπτυξις ατομικών επιχειρήσεων ή ατομικών κρατών είναι αδύνατη. Κάτω από τον καπιταλισμό, δεν υπάρχει κανένα άλλο μέσο για την αποκατάσταση της περιοδικά ενοχλημένης ισορροπίας από τις κρίσεις στη βιομηχανία και τους πολέμους στην πολιτική.
Φυσικά, οι προσωρινές συμφωνίες είναι πιθανές μεταξύ των καπιταλιστών και μεταξύ των κρατών. Από αυτή την άποψη οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης είναι πιθανές ως συμφωνία μεταξύ των Ευρωπαιων καπιταλιστών ... αλλά με ποιο σκοπό; Μόνο με σκοπό από κοινού να καταπνίγουν τον σοσιαλισμό στην Ευρώπη, από κοινού να προστατεύουν την αποικιακή λεία ενάντια στην Ιαπωνία και την Αμερική, που έχουν μείνει άσχημα απέξω από το μερίδιό τους από το παρόν χώρισμα των αποικιών, και την αύξηση της δυναμής αυτών που η δυναμή τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων πενήντα ετών ήταν ασήμαντα γρηγορότερη από την οπίσθοδρομική και μοναρχική Ευρώπη,και που τώρα γίνεται γεροντική. Συγκρινόμενη με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ευρώπη συνολικά δείχνει οικονομική στασιμότητα. Στην παρούσα οικονομική βάση, δηλ., κάτω από τον καπιταλισμό,οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης θα σήμαιναν της οργάνωση της αντίδρασης για να καθυστερηθεί η γρηγορότερη ανάπτυξη της Αμερικής. Οι φορές που όταν η αιτία της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού συνδέθηκαν μόνο με την Ευρώπη μόνον έχουν φύγει για πάντα.
Οι Ενωμένες Πολιτείες του Κόσμου ( και όχι της Ευρώπης μόνο) είναι η κρατική μορφή της ενοποίησης και της ελευθερίας των εθνών που εμείς συνδέουμε με τον σοσιαλισμό - για την ολική εξαφάνιση του κράτους ,συμπεριλαμβανομένου καί του δημοκρατικού. Ως ξεχωριστό σύνθημα, εντούτοις, το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών του Κόσμου θα ήταν μετά βίας σωστό, πρώτον, επειδή συγχωνεύεται με τον σοσιαλισμό' δεύτερον, επειδή μπορεί να ερμηνευθεί λανθασμένα και να σημαίνει ότι η νίκη του σοσιαλισμού σε μια μόνη χώρα είναι αδύνατη, και μπορεί επίσης να δημιουργήσει εσφαλμένες αντιλήψεις ως προς τις σχέσεις μιας τέτοιας χώρας με τις άλλες.
Η άνιση οικονομική και πολιτική ανάπτυξη είναι ένας απόλυτος νόμος του καπιταλισμού. Ως εκ τούτου, η νίκη του σοσιαλισμού είναι πιθανή πρώτα στις διάφορες ή ακόμα και σε μια καπιταλιστική χώρα μόνο.Αφού έχει απαλλοτριώσει τους καπιταλιστές και έχει οργανώσει τη δική του σοσιαλιστική παραγωγή, το νικηφόρο προλεταριάτο εκείνης της χώρας θα εγερθεί ενάντια στον υπόλοιπο κόσμο-τον καπιταλιστικό κόσμο-ελκύοντας στον αγώνα του τις καταπιεσμένες τάξεις άλλων χωρών,προκαλώντας εξεργέρσεις σε εκείνες τις χώρες ενάντια στους καπιταλιστές, και σε περίπτωση ανάγκης χρησιμοποιώντας ακόμα και ένοπλη δύναμη ενάντια στις εκμεταλλεύτριες τάξεις και τα κράτη τους. Η πολιτική μορφή μιας κοινωνίας όπου το προλεταριάτο είναι νικηφόρο στην ανατροπή της αστικής τάξης θα είναι ένα δημοκρατικό πολίτευμα, το οποίο όλο και περισσότερο θα συγκεντρώνει τις δυνάμεις του προλεταριάτου ενός ωρισμένου έθνους ή εθνών, στον αγώνα ενάντια στα κράτη που δεν έχουν μεταπήδησει ακόμα στον σοσιαλισμό. Η κατάργηση των τάξεων είναι αδύνατη χωρίς μια δικτατορία της καταπιεσμένης τάξης, του προλεταριάτου. Μια ελεύθερη ένωση των εθνών του σοσιαλισμόυ είναι αδύνατη χωρίς ένα λίγο πολύ παρατεταμένο και επίμονο αγώνα των σοσιαλιστικών δημοκρατιών ενάντια των οπισθοδρομικών κράτων.
Είναι για αυτούς τους λόγους και μετά από τις επανειλημμένες συζητήσεις στη διάσκεψη των R,S.D.L.P. ομάδων στο εξωτερικό, ακολουθώντας εκείνη την διάσκεψη, ότι οι εκδότες του Κεντρικου Οργάνου έχουν έρθει στο συμπέρασμα ότι το σύνθημα για τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης είναι λανθασμένο.
Β.Ι. Λένιν
Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2007
Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 2007
Η βασικη νομοθεσια.
Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαζόταν βασική νομοθεσία απλώς και μόνο για να επιτραπεί στο μουσείο να επιστρέψει τα Γλυπτά στην Ελλάδα. Σε απολύτως νομικούς όρους θα ήταν δυνατή τέτοια επιτρεπτική νομοθεσία. Θεμελιώδη προβλήματα θα προέκυπταν ωστόσο εάν, παρά μία τέτοια επιτρεπτική νομοθεσία, το μουσείο δεν ήταν προετοιμασμένο να επιστρέψει τα Γλυπτά. Είναι φανερό πέραν αμφιβολίας ότι το Βρετανικό μουσείο είναι ο νόμιμος κάτοχος των Γλυπτών. Όπως ήδη εξηγήθηκε, το μουσείο είναι τελείως ανεξάρτητο από την κυβέρνηση και οποιαδήποτε απόπειρα εξαναγκασμού του θα έπρεπε να θεμελειωθεί σε επιπρόσθετη βασική νομοθεσία. Για να είναι αποτελεσματική, τέτοια νομοθεσία θα έπρεπε να εξουσιάζει την κυβέρνηση να στερήσει από το Βρετανικό μουσείο τα νόμιμα κτήματά του. Τέτοιου είδους κατασχετική νομοθεσία θα ήταν αντίθετη προς το Αρθρο 1 του Πρώτου Προτοκόλλου στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα εκτός εάν η κατάσχεση ήταν για το δημόσιο συμφέρον και εκτός εάν παρεχόταν αποζημίωση.
Κατά την άποψη της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου η αφαίρεση των Γλυπτών από ένα από τα πιό σημαντικά παγκόσμια μουσεία όπου αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της μουσειακής συλλογής και όπου είναι διαθέσιμα για μελέτη από επιστήμονες στο γενικό πλαίσιο της συνολικής συλλογής, δεν θα ήταν για το δημόσιο συμφέρον. Ακόμη κι αν ήταν αποδεκτό ότι η αφαίρεση των Γλυπτών από το μουσείο μπορούσε να δικαιολογηθεί ως δημόσια συμφέρουσα, η απαραίτητη κατάσχεση θα μπορούσε να λάβει χώρα με τρόπο συνεπή προς τη Σύμβαση μόνο εάν το μουσείο αποζημιωνόταν χρηματικά. Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μιά τέτοια αποζημίωση πρέπει να έχει κάποια σχέση με την χρηματιστηριακή αξία των κτημάτων τα οποία δημεύονται. Αν και από μία πλευρά τα Γλυπτά είναι ανεκτίμητα, είναι φανερό ότι η χρηματιστηριακή αξία τους ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια λίρες. Τέτοιου είδους κόστος θα ήταν απαράδεκτο για την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.
Συμπερασματικά, αποτελεί άποψη της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου ότι το Αρθρο 1 του Πρώτου Προτοκόλλου στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αποτρέπει την εισαγωγή νομοθεσίας που να υποχρεώνει το Βρετανικό μουσείο να επιστρέψει τα Γλυπτά χωρίς απαράδεκτο κόστος τόσο οικονομικό όσο και από πλευράς αθέτησης της υποχρέωσης του μουσείου σε ότι αφορά το δημόσιο συμφέρον.
Κατά την άποψη της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου η αφαίρεση των Γλυπτών από ένα από τα πιό σημαντικά παγκόσμια μουσεία όπου αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της μουσειακής συλλογής και όπου είναι διαθέσιμα για μελέτη από επιστήμονες στο γενικό πλαίσιο της συνολικής συλλογής, δεν θα ήταν για το δημόσιο συμφέρον. Ακόμη κι αν ήταν αποδεκτό ότι η αφαίρεση των Γλυπτών από το μουσείο μπορούσε να δικαιολογηθεί ως δημόσια συμφέρουσα, η απαραίτητη κατάσχεση θα μπορούσε να λάβει χώρα με τρόπο συνεπή προς τη Σύμβαση μόνο εάν το μουσείο αποζημιωνόταν χρηματικά. Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα μιά τέτοια αποζημίωση πρέπει να έχει κάποια σχέση με την χρηματιστηριακή αξία των κτημάτων τα οποία δημεύονται. Αν και από μία πλευρά τα Γλυπτά είναι ανεκτίμητα, είναι φανερό ότι η χρηματιστηριακή αξία τους ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια λίρες. Τέτοιου είδους κόστος θα ήταν απαράδεκτο για την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.
Συμπερασματικά, αποτελεί άποψη της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου ότι το Αρθρο 1 του Πρώτου Προτοκόλλου στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αποτρέπει την εισαγωγή νομοθεσίας που να υποχρεώνει το Βρετανικό μουσείο να επιστρέψει τα Γλυπτά χωρίς απαράδεκτο κόστος τόσο οικονομικό όσο και από πλευράς αθέτησης της υποχρέωσης του μουσείου σε ότι αφορά το δημόσιο συμφέρον.
Νομιμη αποκτηση.
Το θέμα της νόμιμης απόκτησης των Γλυπτών του Παρθενώνα, από τον Λόρδο του Έλγιν, είναι, σύμφωνα με την άποψη της Βρετανικής Κυβέρνησης, πέραν πάσης αμφιβολίας. Πριν το Κοινοβούλιο αποφασίσει να προχωρήσει στην αγορά τους από τον Λόρδο του Έλγιν το 1816, το θέμα της νομιμότητας εξετάστηκε λεπτομερώς από μία Ειδική Εξεταστική Επιτροπή (της Βουλής των Κοινοτήτων). Αποφασίσθηκε ότι ο Λόρδος του Έλγιν είχε την άδεια των Οθωμανικών Αρχών και είχε ενεργήσει ως ιδιότης.
Η Ελλάς είχε αποτελέσει τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε μεγάλο μέρος από το 1453, και τα φιρμάνια που εξασφάλισε ο Λόρδος του Έλγιν προερχόντουσαν από την κυβέρνηση εκείνης της εποχής. Οι επιχειρίσεις του Έλγιν κατέστησαν αναγκαία την παραχώρηση αρκετών φιρμανιών και αδειών από τις αρχές στην Κωνσταντινούπολη ? το πρώτο φιρμάνι επέτρεψε την έναρξη των εργασιών του (Ιταλική μετάφραση), ένα δεύτερο κατά τη διάρκεια των εργασιών επέτρεψε την αφαίρεση μιάς οικίας γιά να επιτραπούν ανασκαφές μπροστά στο ναό, και μία τρίτη ομάδα εγγράφων εξασφαλίσθηκε που διεκύρητε ότι η Τουρκική κυβέρνηση επέτρεπε όλες τις ενέργειες στις οποίες είχαν προβεί οι αξιωματούχοι της στην Αθήνα εκ μέρους της.
Από νομικής και ιστορικής πλευράς η τελική απόθεση τους στο Βρετανικό Μουσείο πρέπει να επικροτηθεί αφού διατηρεί ένα σημαντικό διεθνώς κομμάτι Πολιτισμικής Περιουσίας. Έχουν γίνει επίκεντρο του Δυτικο-Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η Ελλάς δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερο πρέσβη στο εξωτερικό από τα γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο, όπου τα επισκέπτονται πάνω από έξι εκατομμύρια άνθρωποι το χρόνο. Το Βρετανικό μουσείο είναι ένα πραγματικά παγκόσμιο μουσείο, υπερβαίνοντας τα εθνικά σύνορα, όμοια με τα μουσεία του Παρισιού, του Βερολίνου και της Βιέννης. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν ένα αναπόσπαστο μέρος όλης της συλλογής σε ένα τέτοιο παγκόσμιο μουσείο.
Η Βρετανική κυβέρνηση συμφωνεί με τους έφορους του μουσείου ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία εκτίθονται σε αίθουσα που κατασκευάστηκε ειδικά γι'αυτά το 1938, πρέπει να παραμείνουν εκεί. Το Βρετανικό μουσείο είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Σύμφωνα με το νόμο είναι τελείως ανεξάρτητο από την κυβέρνηση. Οι εξουσίες του Βρετανικού μουσείου περιορίζονται σε αυτές που περιέχονται στον ιδρυτικό νόμο. Ο νόμος περιορίζει αυστηρά τις περιστάσεις υπό τις οποίες το Βρετανικό μουσείο μπορεί να διαθέσει οποιοδήποτε αντικείμενο στη συλλογή και είναι προφανές οτι θα ήταν παράνομο γιά το μουσείο να διαθέσει τα Γλυπτά σύμφωνα με το νόμο όπως έχει αυτή τη στιγμή.
Technorati Profile
Η Ελλάς είχε αποτελέσει τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε μεγάλο μέρος από το 1453, και τα φιρμάνια που εξασφάλισε ο Λόρδος του Έλγιν προερχόντουσαν από την κυβέρνηση εκείνης της εποχής. Οι επιχειρίσεις του Έλγιν κατέστησαν αναγκαία την παραχώρηση αρκετών φιρμανιών και αδειών από τις αρχές στην Κωνσταντινούπολη ? το πρώτο φιρμάνι επέτρεψε την έναρξη των εργασιών του (Ιταλική μετάφραση), ένα δεύτερο κατά τη διάρκεια των εργασιών επέτρεψε την αφαίρεση μιάς οικίας γιά να επιτραπούν ανασκαφές μπροστά στο ναό, και μία τρίτη ομάδα εγγράφων εξασφαλίσθηκε που διεκύρητε ότι η Τουρκική κυβέρνηση επέτρεπε όλες τις ενέργειες στις οποίες είχαν προβεί οι αξιωματούχοι της στην Αθήνα εκ μέρους της.
Από νομικής και ιστορικής πλευράς η τελική απόθεση τους στο Βρετανικό Μουσείο πρέπει να επικροτηθεί αφού διατηρεί ένα σημαντικό διεθνώς κομμάτι Πολιτισμικής Περιουσίας. Έχουν γίνει επίκεντρο του Δυτικο-Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η Ελλάς δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερο πρέσβη στο εξωτερικό από τα γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο, όπου τα επισκέπτονται πάνω από έξι εκατομμύρια άνθρωποι το χρόνο. Το Βρετανικό μουσείο είναι ένα πραγματικά παγκόσμιο μουσείο, υπερβαίνοντας τα εθνικά σύνορα, όμοια με τα μουσεία του Παρισιού, του Βερολίνου και της Βιέννης. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν ένα αναπόσπαστο μέρος όλης της συλλογής σε ένα τέτοιο παγκόσμιο μουσείο.
Η Βρετανική κυβέρνηση συμφωνεί με τους έφορους του μουσείου ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία εκτίθονται σε αίθουσα που κατασκευάστηκε ειδικά γι'αυτά το 1938, πρέπει να παραμείνουν εκεί. Το Βρετανικό μουσείο είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Σύμφωνα με το νόμο είναι τελείως ανεξάρτητο από την κυβέρνηση. Οι εξουσίες του Βρετανικού μουσείου περιορίζονται σε αυτές που περιέχονται στον ιδρυτικό νόμο. Ο νόμος περιορίζει αυστηρά τις περιστάσεις υπό τις οποίες το Βρετανικό μουσείο μπορεί να διαθέσει οποιοδήποτε αντικείμενο στη συλλογή και είναι προφανές οτι θα ήταν παράνομο γιά το μουσείο να διαθέσει τα Γλυπτά σύμφωνα με το νόμο όπως έχει αυτή τη στιγμή.
Technorati Profile
Τα φυλακισμενα γλυπτα.
Τα υπέροχα γλυπτά που έχει αρπάξει ο Λόρδος Ελγιν στις αρχές του 19ου αιώνα και τώρα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο θα παρουσιάζονται δίπλα στα λαμπερά πρωτότυπα που έχουν σωθεί με τρόπο ώστε ο επισκέπτης να κατανοεί αμέσως πως υποφέρουν.
Αυτός είναι ο τρόπος που βρήκε ο καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής και οι συνεργάτες του προκειμένου να παρουσιάσουν στο ελληνικό και το διεθνές κοινό την αρπαγή των Παρθενώνιων Γλυπτών και την παρακράτησή τους.
Ανάμεσα στις πλάκες της ζωφόρου και τις μετόπες που έχουμε δεν θα μένουν κενά ούτε θα χρησιμοποιούνται ολογράμματα. Η χρήση του πλέγματος είναι μια διακριτική όσο και δυναμική ιδέα, που επιτρέπει να ειπωθούν τα πάντα με τον πρέποντα σεβασμό προς το μνημείο και τον διάκοσμό του.
Ο πρόεδρος του Οργανισμού Ανεγέρσεως Νέου Μουσείου Ακροπόλεως κάνει αυτό τον καιρό μελέτες σχετικά με το ποια θα είναι η καλύτερη παρουσίαση των μοναδικών γλυπτών που δημιούργησε ο Φειδίας με τους μαθητές του.
Λίθοι της ζωφόρου και μετόπες σε αντίγραφα, στημένα στη μεγάλη αίθουσα του δευτέρου ορόφου, όπου θα παρουσιάζεται σε πλήρη ανάπτυξη και αντιστοιχία με τα σημεία του ορίζοντα όλος ο γλυπτικός διάκοσμος, χρησιμοποιούνται για να αποφασισθεί ποια είναι η καλύτερη θέση.
Επίσης, μία Καρυάτιδα, πάντοτε σε αντίγραφο, στον πρώτο όροφο, δίνει μια πρώτη γεύση για το πού θα βρίσκονται τα υπέροχα αυτά αγάλματα και πώς θα εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη πριν ακόμη φτάσει στο επίπεδό τους.
Ο κ. Παντερμαλής δηλώνει πως σύντομα επισκέπτες θα μπορούν να δουν την τοποθέτηση των αυθεντικών γλυπτών, αφού έχουν ληφθεί όλα τα μέτρα ασφαλείας για το κοινό και για τα εκθέματα. Αυτές οι διδακτικές όσο και πρωτοποριακές επισκέψεις θα διαρκούν ένα μικρό μέρος του εργάσιμου χρόνου αλλά τα οφέλη τους θα είναι τεράστια.
Εντυπωσιακή θα είναι και η μεγάλη ανασκαφή στα υπόγεια του κτιρίου, η οποία είχε καλυφθεί με χαλίκι και γεωϋφάσματα και τώρα αποκαλύπτεται. Θα είναι ορατή από σημεία των ορόφων και αποτελεί την καλύτερα προστατευμένη και αναδειγμένη ανασκαφή σε αστικό χώρο.
Πανέτοιμο είναι το εξωτερικό κέλυφος του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως και σύντομα θα είναι εντελώς έτοιμο και το εσωτερικό του.
Συνεργεία που δουλεύουν πυρετωδώς (όπως όλο το καλοκαίρι) τοποθετούν μάρμαρο στα δάπεδα και στις σκάλες και ολοκληρώνουν τα εσωτερικά χωρίσματα και τις επιφάνειες των τοίχων, όπως και την τοποθέτηση του κλιματισμού και γενικώς των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων.
Μέσα στις επόμενες ημέρες (ίσως και σήμερα) θα ξεκινήσει η εγκατάσταση του συστήματος τριών γερανών, με το οποίο θα γίνει η μεταφορά των εκθεμάτων από τον Ιερό Βράχο στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως. Ο υπεύθυνος του έργου, πολιτικός μηχανικός κ. Κώστας Ζάμπας, τοποθετεί την έναρξη της μεταφοράς στις αρχές Οκτωβρίου.
Αυτός είναι ο τρόπος που βρήκε ο καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής και οι συνεργάτες του προκειμένου να παρουσιάσουν στο ελληνικό και το διεθνές κοινό την αρπαγή των Παρθενώνιων Γλυπτών και την παρακράτησή τους.
Ανάμεσα στις πλάκες της ζωφόρου και τις μετόπες που έχουμε δεν θα μένουν κενά ούτε θα χρησιμοποιούνται ολογράμματα. Η χρήση του πλέγματος είναι μια διακριτική όσο και δυναμική ιδέα, που επιτρέπει να ειπωθούν τα πάντα με τον πρέποντα σεβασμό προς το μνημείο και τον διάκοσμό του.
Ο πρόεδρος του Οργανισμού Ανεγέρσεως Νέου Μουσείου Ακροπόλεως κάνει αυτό τον καιρό μελέτες σχετικά με το ποια θα είναι η καλύτερη παρουσίαση των μοναδικών γλυπτών που δημιούργησε ο Φειδίας με τους μαθητές του.
Λίθοι της ζωφόρου και μετόπες σε αντίγραφα, στημένα στη μεγάλη αίθουσα του δευτέρου ορόφου, όπου θα παρουσιάζεται σε πλήρη ανάπτυξη και αντιστοιχία με τα σημεία του ορίζοντα όλος ο γλυπτικός διάκοσμος, χρησιμοποιούνται για να αποφασισθεί ποια είναι η καλύτερη θέση.
Επίσης, μία Καρυάτιδα, πάντοτε σε αντίγραφο, στον πρώτο όροφο, δίνει μια πρώτη γεύση για το πού θα βρίσκονται τα υπέροχα αυτά αγάλματα και πώς θα εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη πριν ακόμη φτάσει στο επίπεδό τους.
Ο κ. Παντερμαλής δηλώνει πως σύντομα επισκέπτες θα μπορούν να δουν την τοποθέτηση των αυθεντικών γλυπτών, αφού έχουν ληφθεί όλα τα μέτρα ασφαλείας για το κοινό και για τα εκθέματα. Αυτές οι διδακτικές όσο και πρωτοποριακές επισκέψεις θα διαρκούν ένα μικρό μέρος του εργάσιμου χρόνου αλλά τα οφέλη τους θα είναι τεράστια.
Εντυπωσιακή θα είναι και η μεγάλη ανασκαφή στα υπόγεια του κτιρίου, η οποία είχε καλυφθεί με χαλίκι και γεωϋφάσματα και τώρα αποκαλύπτεται. Θα είναι ορατή από σημεία των ορόφων και αποτελεί την καλύτερα προστατευμένη και αναδειγμένη ανασκαφή σε αστικό χώρο.
Πανέτοιμο είναι το εξωτερικό κέλυφος του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως και σύντομα θα είναι εντελώς έτοιμο και το εσωτερικό του.
Συνεργεία που δουλεύουν πυρετωδώς (όπως όλο το καλοκαίρι) τοποθετούν μάρμαρο στα δάπεδα και στις σκάλες και ολοκληρώνουν τα εσωτερικά χωρίσματα και τις επιφάνειες των τοίχων, όπως και την τοποθέτηση του κλιματισμού και γενικώς των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων.
Μέσα στις επόμενες ημέρες (ίσως και σήμερα) θα ξεκινήσει η εγκατάσταση του συστήματος τριών γερανών, με το οποίο θα γίνει η μεταφορά των εκθεμάτων από τον Ιερό Βράχο στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως. Ο υπεύθυνος του έργου, πολιτικός μηχανικός κ. Κώστας Ζάμπας, τοποθετεί την έναρξη της μεταφοράς στις αρχές Οκτωβρίου.
Ρωτηστε το μουσειο.
Στο Βρετανικό Μουσείο παρέπεμψε ο Βρετανός υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και προεδρεύων του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Ντάγκλας Αλεξάντερ, το αίτημα της Ελλάδας και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα, απαντώντας προχθές σε σχετική ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΝ Δημήτρη Παπαδημούλη.
Στην ερώτησή του ο Ελληνας πολιτικός έκανε αναφορά στο ψήφισμα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου του 1998, που ζητούσε την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα και καλούσε τη βρετανική προεδρία να συμβάλει στην εφαρμογή του.
Στη συζήτηση που έλαβε χώρα στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την ημέρα που μάθαμε ότι το Λονδίνο θα φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, ο Βρετανός υπουργός δήλωσε: «Η βρετανική κυβέρνηση είναι πλήρως ενημερωμένη για τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης και τις θέσεις που έχει εκφράσει το ευρωπαικό κοινοβούλιο στο παρελθόν για το ζήτημα των μαρμάρων του Παρθενώνα. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θεωρεί ότι αυτό είναι ένα θέμα που αφορά το Διοικητικό Συμβούλιο του Βρετανικού Μουσείου, που είναι ανεξάρτητο από την κυβέρνηση. Γνωρίζω ότι το Βρετανικό Μουσείο θεωρεί το ίδιο το καλύτερο μέρος για να στεγαστούν τα γλυπτά του Παρθενώνα».
Το αίτημα του Δημήτρη Παπαδημούλη για επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα υποστήριξε ο ευρωβουλευτής των Βρετανών Εργατικών Ντέιβιντ Μάρτιν, ενώ ο Ελληνας πολιτικός έχει ήδη δεχθεί προτάσεις από πολλούς συναδέλφους του, μεταξύ των οποίων πολλοί του εργατικού κόμματος της Βρετανίας, «για να κλιμακώσουμε τις πρωτοβουλίες για την επιστροφή των Γλυπτών», όπως δήλωσε σχετικά ο Δ. Παπαδημούλης.
Στην ερώτησή του ο Ελληνας πολιτικός έκανε αναφορά στο ψήφισμα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου του 1998, που ζητούσε την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα και καλούσε τη βρετανική προεδρία να συμβάλει στην εφαρμογή του.
Στη συζήτηση που έλαβε χώρα στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την ημέρα που μάθαμε ότι το Λονδίνο θα φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012, ο Βρετανός υπουργός δήλωσε: «Η βρετανική κυβέρνηση είναι πλήρως ενημερωμένη για τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης και τις θέσεις που έχει εκφράσει το ευρωπαικό κοινοβούλιο στο παρελθόν για το ζήτημα των μαρμάρων του Παρθενώνα. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θεωρεί ότι αυτό είναι ένα θέμα που αφορά το Διοικητικό Συμβούλιο του Βρετανικού Μουσείου, που είναι ανεξάρτητο από την κυβέρνηση. Γνωρίζω ότι το Βρετανικό Μουσείο θεωρεί το ίδιο το καλύτερο μέρος για να στεγαστούν τα γλυπτά του Παρθενώνα».
Το αίτημα του Δημήτρη Παπαδημούλη για επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα υποστήριξε ο ευρωβουλευτής των Βρετανών Εργατικών Ντέιβιντ Μάρτιν, ενώ ο Ελληνας πολιτικός έχει ήδη δεχθεί προτάσεις από πολλούς συναδέλφους του, μεταξύ των οποίων πολλοί του εργατικού κόμματος της Βρετανίας, «για να κλιμακώσουμε τις πρωτοβουλίες για την επιστροφή των Γλυπτών», όπως δήλωσε σχετικά ο Δ. Παπαδημούλης.
Μας τα δανειζουν.
Η δήλωση αυτή προκάλεσε μεγάλη έκπληξη στην Αθήνα, γιατί ουσιαστικά είναι η πρώτη φορά που ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου αφήνει πίσω την αδιαλλαξία του παρελθόντος κι αρχίζει να συζητά το ενδεχόμενο δανεισμού των Γλυπτών, ανοίγοντας έτσι την πόρτα του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Ο κ. ΜακΓκρέγκορ απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου στην ιστοσελίδα «Bloomberg» αν «θα γυρίσουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στην Αθήνα» δηλώνει: «Δεν καταλαβαίνω γιατί κάθε αντικείμενο από το Βρετανικό Μουσείο -εάν είναι σε θέση να ταξιδέψει- να μην περάσει τρεις ή έξι μήνες κάπου αλλού». Και προσθέτει: «Ετσι, κατ' αρχήν η απάντηση είναι απολύτως θετική». Εκείνο που «προς το παρόν μπορεί να σταθεί εμπόδιο είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει τυπικά και πρόσφατα αρνηθεί ότι οι τραστίζ του μουσείου έχουν την ιδιοκτησία των αντικειμένων. Οι τραστίζ ωστόσο δεν έχουν το νομικό δικαίωμα να τα δανείσουν. Επιπροσθέτως η ελληνική κυβέρνηση δεν ζήτησε ποτέ το δανεισμό τους από το Βρετανικό Μουσείο» τονίζει. «Το θέμα πάντοτε ετίθετο ως μόνιμη παραμονή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα».
Η πρόταση Βενιζέλου
Πράγματι, η πρόταση του Ευάγγ. Βενιζέλου ως υπουργού Πολιτισμού προς τη Βρετανίδα ομόλογό του Τέσα Τζάουλ το 2001 αφορούσε μόνιμο δανεισμό των βρετανικών παρθενώνιων γλυπτών στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Οσο για το ιδιοκτησιακό ο κ. Βενιζέλος είχε δηλώσει στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» πως «δεν μας ενδιαφέρει η νομική μορφή της συμφωνίας, το καθεστώς της ιδιοκτησίας δεν είναι σημαντικό για εμάς και ως θέμα αρχής δεν αποκλείουμε τίποτα από τις συζητήσεις». Ο διπλωματικός αυτός ελιγμός του Ελληνα υπουργού είχε αμβλύνει την αδιάλλακτη στάση της βρετανικής πλευράς, αλλά η μετέπειτα καθυστέρηση της ανέγερσης του νέου Μουσείου Ακρόπολης παρέπεμψε την υπόθεση στις ελληνικές καλένδες.
Ο κ. ΜακΓκρέγκορ απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου στην ιστοσελίδα «Bloomberg» αν «θα γυρίσουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στην Αθήνα» δηλώνει: «Δεν καταλαβαίνω γιατί κάθε αντικείμενο από το Βρετανικό Μουσείο -εάν είναι σε θέση να ταξιδέψει- να μην περάσει τρεις ή έξι μήνες κάπου αλλού». Και προσθέτει: «Ετσι, κατ' αρχήν η απάντηση είναι απολύτως θετική». Εκείνο που «προς το παρόν μπορεί να σταθεί εμπόδιο είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει τυπικά και πρόσφατα αρνηθεί ότι οι τραστίζ του μουσείου έχουν την ιδιοκτησία των αντικειμένων. Οι τραστίζ ωστόσο δεν έχουν το νομικό δικαίωμα να τα δανείσουν. Επιπροσθέτως η ελληνική κυβέρνηση δεν ζήτησε ποτέ το δανεισμό τους από το Βρετανικό Μουσείο» τονίζει. «Το θέμα πάντοτε ετίθετο ως μόνιμη παραμονή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα».
Η πρόταση Βενιζέλου
Πράγματι, η πρόταση του Ευάγγ. Βενιζέλου ως υπουργού Πολιτισμού προς τη Βρετανίδα ομόλογό του Τέσα Τζάουλ το 2001 αφορούσε μόνιμο δανεισμό των βρετανικών παρθενώνιων γλυπτών στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Οσο για το ιδιοκτησιακό ο κ. Βενιζέλος είχε δηλώσει στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» πως «δεν μας ενδιαφέρει η νομική μορφή της συμφωνίας, το καθεστώς της ιδιοκτησίας δεν είναι σημαντικό για εμάς και ως θέμα αρχής δεν αποκλείουμε τίποτα από τις συζητήσεις». Ο διπλωματικός αυτός ελιγμός του Ελληνα υπουργού είχε αμβλύνει την αδιάλλακτη στάση της βρετανικής πλευράς, αλλά η μετέπειτα καθυστέρηση της ανέγερσης του νέου Μουσείου Ακρόπολης παρέπεμψε την υπόθεση στις ελληνικές καλένδες.
Τα κλεμενα γλυπτα.
Η επιτυχής έκβαση της ναυμαχίας στο Αμπουκίρ (Αύγουστος 1798) και η ήττα του Ναπολέοντα ώθησε την Οθωμανική αυτοκρατορία να υποστηρίξει θερμά μια συμμαχία με την Μ. Βρετανία, αποσκοπώντας στην προστασία των κυριαρχικών δικαιωμάτων και εδαφών της από τον κίνδυνο του γαλλικού επεκτατισμού. Η στήριξη αυτής της πολιτικής ιδεολογίας εδραιώθηκε με την εγκατάσταση Βρετανών πρεσβευτών σε καίρια αστικά κέντρα των εδαφών της. Έτσι το 1799, ο Thomas Bruce (κόμης του Έλγιν) τοποθετήθηκε πρεσβευτής της Βρετανίας στην Υψηλή Πύλη (Κωνσταντινούπολη). Ο Έλγιν, με τη στήριξη της βρετανικής κυβέρνησης, επεδίωξε να περατώσει ένα μεγαλόπνοο έργο αποτύπωσης και κατασκευής εκμαγείων των αρχαίων ιστορικών καταλοίπων της πόλης των Αθηνών. Για το σκοπό αυτό προσέλαβε, μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια να προσεγγίσει τον διάσημο βρετανό ζωγράφο J. M. Turner, τους ζωγράφους William Richard Hamilton και Giovanni Batista Lusieri. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες της άφιξης των Hamilton και Lusieri στην Αθήνα έγινε αντιληπτό το δυσεπίτευκτο έργο της αποστολής. Ανυπαρξία εργατικού εξοπλισμού και ανυψωτικών μηχανισμών, ελλιπές εργατικό δυναμικό και κυρίως δυσπιστία ήταν τα πιο σημαντικά προβλήματα. Ωστόσο καμία δυσκολία δεν ήταν ανυπέρβλητη για τον Βρετανό πρεσβευτή, ο οποίος, στην αρχή τουλάχιστον, διέθετε μεγάλη οικονομική επιφάνεια. Οι οθωμανικές συνειδήσεις σε τέτοιους καιρούς δύσκολα μπορούσαν να αντισταθούν στα ωραία “δώρα” που τους πρόσφερε ένας λόρδος. Βέβαια αυτό δεν ήταν αρκετό. Η επιχείρηση του Έλγιν στηρίχθηκε σε ένα ανύπαρκτο έγγραφο άδειας εργασιών και στις ευνοϊκές πολιτικές συγκυρίες που απέρρεαν από την νίκη του Βρετανού λόρδου Νέλσον ατό Αμπουκίρ.
Η έκδοση του οθωμανικού φιρμανιού ακόμα και σήμερα, μετά τη δημοσίευση του από το αρχείο του St. Clair, είναι επίδικη για τους λόγους που θα αναφερθούν ακολούθως. Το επίμαχο έγγραφο μετάφερε από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα ο αιδεσιμότατος Phillip Hunt, προσωπικός φίλος και πράκτορας του Έλγιν.
Ποια ήταν όμως η ανομολόγητη πρόθεση του Έλγιν με τη μεταφορά επιφανών μνημείων από την Ελλάδα στο Λονδίνο; Ο Έλγιν υπήρξε ένας ανελέητα φιλοχρήματος και υπερβολικά πλεονέκτης άνθρωπος. Σκοπός της συγκρότησης της συλλογής του ήταν να τη χρησιμοποίηση για την αισθητική αναβάθμιση του πύργου Broohall της Σκωτίας. “Θέλω να έχω”, γράφει στον Lusieri, “πραγματικά δείγματα από κάθε αντικείμενο ή αρχιτεκτονικό κόσμημα, από κάθε γείσο, από κάθε ζωφόρο, από κάθε κιονόκρανο, από τις διακοσμήσεις των οροφών, τους ραβδωτούς κίονες και όσο γίνεται περισσότερα”. Και αλλού: “Πρέπει να δείτε τα σχέδια του σπιτιού μου στη Σκωτία. Με απασχολεί η διαρρύθμιση της οικοδομής. Σκέφτομαι να τοποθετήσω με εντυπωσιακό και όμορφο τρόπο τα αντικείμενα που θα συγκεντρώσετε για μένα. Τα σχέδια προβλέπουν τη διακόσμηση της μεγάλης αίθουσας με κίονες (…). Πρέπει να συγκεντρωθούν όσο το δυνατό περισσότερα μάρμαρα. Έχω και άλλους χώρους που τα χρειάζονται. Δεν είναι ανάγκη, νομίζω, να σας υπενθυμίσω τη σημασία των μαρμάρων και των ιστορικών αντικείμενων”.
Σε ένα γράμμα του μάλιστα στον λόρδο Keith αρχιναύαρχο της Μεσογείου, ζητά να διατεθεί ένα πλοίο για να μεταφέρει στη Βρετανία την ήδη τεμαχισμένη πρόσταση των Καρυάτιδων του Ερεχθείου. Τα επιχειρήματα ήταν ότι “ο Βοναπάρτης δεν έχει αποκτήσει παρόμοιο αντικείμενο από όλες τις κλοπές του στην Ιταλία” αλλά και “ότι προσφέρεται σημαντική υπηρεσία στις καλές τέχνες της Αγγλίας”. Ευτυχώς ο λόρδος Keith δεν μπόρεσε να στείλει άλλο ένα πλοίο της ντροπής.
Έτσι το καλοκαίρι του 1801 ο Έλγιν εξασφάλισε το περίφημο φιρμάνι από τις τουρκικές αρχές των Αθηνών. Το 1816 στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Κοινοτήτων ο Έλγιν αρνήθηκε να παραδώσει το έγγραφο – μεταφρασμένο στο μεταξύ μόνο στα ιταλικά, ενώ ο αιδεσιμότατος Hunt κατέθεσε από μνήμης ολόκληρο το φιρμάνι, το οποίο του είχε παραδοθεί πριν από 14 χρόνια. Και η εξεταστική επιτροπή βέβαια το δέχθηκε ως έγκυρο και ειλικρινές!
Το φιρμάνι λοιπόν του Hunt διέτασσε : “Είναι επιθυμία μας μόλις λάβετε την επιστολή αυτή, επιμελώς να συμμορφωθείτε προς τις υποδείξεις του προαναφερθέντος πρέσβη, καθ’ όσο χρονικό διάστημα οι προαναφερθέντες πέντε καλλιτέχνες που διαμένουν σ’ αυτό τον τόπο θα εξακολουθούν να εισέρχονται και να εξέρχονται από την Ακρόπολη των Αθηνών, η οποία είναι ο τόπος της παρατηρήσεως ή να κατασκευάζουν σκαλωσιές γύρω από τον αρχαίο Ναό των ειδώλων ή να κατασκευάζουν εκμαγεία από κιμωλία ή γύψο των προαναφερθέντων διακοσμητικών στοιχείων και αναγλύφων, ή να μετρούν τα θραύσματα και υπολείμματα άλλων ερειπίων, ή να ανασκάπτουν, όταν το θεωρούν απαραίτητο, τα θεμέλια αναζητώντας επιγραφές ανάμεσα στα ερείπια. Να μην παρενοχληθούν από τα προαναφερθέντα δισδαρή ούτε από άλλα πρόσωπα. Ούτε και από εσάς στους οποίους απευθύνεται αυτή η επιστολή – και να μην αναμιχθεί κανείς με τι σκαλωσιές τους ή με τα σύνεργά τους ούτε να τους παρεμποδίσει να πάρουν οποιαδήποτε κομμάτια πέτρας με επιγραφές και ανάγλυφα”. Το φιρμάνι υπογράφεται με σφραγιστόλιθο από τον Σεγκέρ Αβδουλάχ Καϊμακάμη, αναπληρωτή του Μεγάλου Βεζίρη. Πουθενά στο κείμενο δεν υπάρχει φράση που να επέτρεπε στα συνεργεία του Έλγιν να μεταφέρουν τμήματα των μνημείων στην Αγγλία. Στα αρχεία μάλιστα του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών υπάρχει έγγραφο τουρκικό διάβημα διαμαρτυρίας του 1805 για την αρπαγή των γλυπτών και τη μεταφορά τους στην Αγγλία. Εξάλλου, σε μια επιστολή του Έλγιν προς τον Άγγλο Πρωθυπουργό Spencer Perceval το 1811 δεν υπάρχει πουθενά αναφορά σε έγγραφη άδεια εξαγωγής των γλυπτών.
Ο ισχυρισμός όμως της ύπαρξης του υποτιθέμενου φιρμανιού ανατρέπεται και από το γεγονός ότι ο Παρθενώνας την εποχή εκείνη αποτελούσε μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί) και απαγορευόταν δια νόμου η οιαδήποτε προσβολή δημοσίου κτιρίου, ακόμα και αυτή της υφαρπαγής αρχιτεκτονικών τμημάτων του. Η απαγωγή συνεπώς των γλυπτών έγινε με την άγνοια των αρχών της Κωνσταντινούπολης. Για την απόκτησή τους ο Έλγιν χρησιμοποίησε την προφορική διάδοση ενός υποτιθέμενου φιρμανιού το οποίο είχε μεταφέρει ο Hunt και νομιμοποιούσε την αφαίρεση των γλυπτών – μολονότι τα φιρμάνια επιδίδονταν μόνο από ειδικό ταχυδρόμο ή πλοίαρχο οθωμανικού καραβιού. Το άλλο μέσο του Έλγιν ήταν η δωροδοκία. Μόνο για δώρα προς τις τουρκικές αρχές της Αθήνας δαπανήθηκαν 21.902 λίρες, το ένα τρίτο περίπου των συνολικών εξόδων του Έλγιν για την ολοκλήρωση της ληστρικής του επιδρομής στην Ακρόπολη.
Η καταστροφική λεηλασία του μνημείου άρχισε το 1801. Ο δισδάρης της Ακρόπολης βλέποντας τους λίθους του ναού να κατακρημνίζονται από το 300μελές συνεργείο του Έλγιν και τα θρυμματισμένα κομμάτια μιας μετόπης να διασκορπίζονται, επιχείρησε να ματαιώσει την προσπάθεια των Άγγλων. Ήταν ανελέητη όμως η ισχύς της προστάτιδος Μεγάλης Δυνάμεως. Κιβώτια άρχισαν να συσκευάζονται και να μεταφέρονται φορτωμένα μα τους θεούς των Ελλήνων. Ο Παρθενώνας, το Ερεχθείο, ο Ναός της Απτέρου Νίκης, τα Προπύλαια, όλα λεηλατούνταν.Τα πρώτα κιβώτια με τα γλυπτά φορτώθηκαν στο ιδιωτικό πλοιάριο του Έλγιν “Μέντωρ”, στον Πειραιά, τον Ιανουάριο του 1802. Το πλοίο λίγες μέρες αργότερα ναυάγησε έξω από τα Κύθηρα, παραμένοντας στον βυθό του Αιγαίου περίπου έναν μήνα.Στον Βρετανό πρόξενο στα Κύθηρα ο Έλγιν θα γράψει: “Τα κιβώτια περιέχουν πέτρες χωρίς ιδιαίτερα μεγάλη αξία, αλλά είναι για μένα πολύ σημαντικό να τις περισώσω”. Οι θεοί των Ελλήνων ταξίδεψαν οριστικά τον Φεβρουάριο του 1803 με το πλοίο Braakel για τη σκοτεινή Γηραιά Αλβιώνα.
Το 1807 τα μάρμαρα του Παρθενώνα εκτέθηκαν για το κοινό στο σπίτι του λόρδου στο Park Lane. Η έκθεση έκλεισε μετά από δύο χρόνια και παρέμεινε προσιτή μόνο σε προνομιούχους επισκέπτες. Οικονομικές δυσπραγίες οδήγησαν τον Έλγιν σε σκέψεις για την οικονομική εκμετάλλευση της συλλογής, με τη μετατροπή του σπιτιού του στο Park Lane σε ιδιωτικό μουσείο και στην καθιέρωση εισιτηρίου για το κοινό. Άλλη σκέψη του ήταν να την κληροδοτήσει στο βρετανικό κράτος. Στις αρχές του 1810 το Βρετανικό Μουσείο προσέγγισε τον Έλγιν προκειμένου να εξασφαλίσει τη συλλογή.
Το 1807 τα μάρμαρα του Παρθενώνα εκτέθηκαν για το κοινό στο σπίτι του λόρδου στο Park Lane. Η έκθεση έκλεισε μετά από δύο χρόνια και παρέμεινε προσιτή μόνο σε προνομιούχους επισκέπτες. Οικονομικές δυσπραγίες οδήγησαν τον Έλγιν σε σκέψεις για την οικονομική εκμετάλλευση της συλλογής, με τη μετατροπή του σπιτιού του στο Park Lane σε ιδιωτικό μουσείο και στην καθιέρωση εισιτηρίου για το κοινό. Άλλη σκέψη του ήταν να την κληροδοτήσει στο βρετανικό κράτος. Στις αρχές του 1810 το Βρετανικό Μουσείο προσέγγισε τον Έλγιν προκειμένου να εξασφαλίσει τη συλλογή.
Τον Ιούνιο του 1816, ύστερα από μια μακροχρόνια συζήτηση με εκτεταμένες και έντονες διαφωνίες, η Βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων ψήφισε ένα διάταγμα: “ ο ανωτέρω αναφερόμενος λόρδος συμφώνησε να πουλήσει τα γλυπτά αυτά δια το ποσόν των τριάντα χιλιάδων λιρών, υπό τον όρο ότι όλη η παραπάνω αναφερόμενη συλλογή θα παραμείνει αδιαχώριστη στο Βρετανικό Μουσείο και ανοικτή για επιθεώρηση και θα φέρει την ονομασία “Ελγίνεια Μάρμαρα” και ο ανωτέρω αναφερόμενος λόρδος και κάθε πρόσωπο που θα αποκτά τον τίτλο του λόρδου του Έλγιν θα πρέπει να προστίθεται στους επίτροπους του Βρετανικού Μουσείου”.
Κατά την σύνοδο της Βουλής των Κοινοτήτων στις 7 Ιουνίου 1816 ο βουλευτής Hugh Hammerslay κάνει την πρώτη καταγεγραμμένη πρόταση για την επιστροφή των μαρμάρων. Πρότεινε μάλιστα να φυλαχθούν προσεκτικά στο Βρετανικό Μουσείο “μέχρι να ζητηθούν από τους τωρινούς ή τους οποιουσδήποτε κυρίους της πόλης των Αθηνών”. Τα μάρμαρα απετέλεσαν πάλι αντικείμενο διαμάχης σε μια ανταλλαγή απόψεων, οι οποίες δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες το 1890-`91 στο περιοδικό του Λονδίνου Nineteenth Century. Στη συζήτηση έλαβε μέρος και ο Κωνσταντίνος Καβάφης, γράφοντας ότι “η τιμιότης είναι η καλλιτέρα πολιτική και τιμιότης εις την περίπτωση των Ελγινείων Μαρμάρων σημαίνει απόδοσις”. Το θέμα επανήλθε το 1924, όταν ο Harold Nicolson, της Υπηρεσίας Μέσης Ανατολής του Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, πρότεινε στην επέτειο της εκατονταετηρίδας από τον θάνατο του Byron στο Μεσολόγγι (19 Απριλίου 1824) να επιστραφεί η μία Καρυάτιδα του Ερεχθείου, την οποία είχε μεταφέρει ο Έλγιν στην Αγγλία. Τη δεκαετία του 1960 ο Colin Mclnnes με την εκτενή αρθρογραφία του επανέφερε στο προσκήνιο το θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Πρότεινε μάλιστα να γίνει η αρχή με την επιστροφή της Καρυάτιδας και του κίονα από το Ερεχθείο. Το 1938, κατά τη διάρκεια του καθαρισμού τους, τα μάρμαρα υπέστησαν ανεπανόρθωτες ζημιές, μετά την λείανσή τους με μεταλλικές βούρτσες! Η επανόρθωση μάλιστα της ζημιάς επιτεύχθηκε με τη χρήση ενός είδους κεριού αναμεμιγμένου με τέιον, για να δοθεί στα μάρμαρα απόχρωση “λευκού ιριδισμού” όμοια με την αρχική τους την οποία έχει κάθε σπασμένη επιφάνεια λευκού μαρμάρου. Τμήματα μάλιστα των γλυπτών ίσως να σμιλεύτηκαν εκ νέου. Οι λεπτομέρειες του δεύτερου αυτού βανδαλισμού βρίσκονται ακόμα επτασφράγιστες στα βρετανικά απόρρητα μυστικά έγγραφα και στα ημερολόγια συντήρησης του Βρετανικού Μουσείου, επιτείνοντας. 60 χρόνια αργότερα, την ένοχη σιωπή και την αμηχανία των “υπευθύνων” φορέων του Βρετανικού Μουσείου και του Κοινοβουλίου.
Η έκδοση του οθωμανικού φιρμανιού ακόμα και σήμερα, μετά τη δημοσίευση του από το αρχείο του St. Clair, είναι επίδικη για τους λόγους που θα αναφερθούν ακολούθως. Το επίμαχο έγγραφο μετάφερε από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα ο αιδεσιμότατος Phillip Hunt, προσωπικός φίλος και πράκτορας του Έλγιν.
Ποια ήταν όμως η ανομολόγητη πρόθεση του Έλγιν με τη μεταφορά επιφανών μνημείων από την Ελλάδα στο Λονδίνο; Ο Έλγιν υπήρξε ένας ανελέητα φιλοχρήματος και υπερβολικά πλεονέκτης άνθρωπος. Σκοπός της συγκρότησης της συλλογής του ήταν να τη χρησιμοποίηση για την αισθητική αναβάθμιση του πύργου Broohall της Σκωτίας. “Θέλω να έχω”, γράφει στον Lusieri, “πραγματικά δείγματα από κάθε αντικείμενο ή αρχιτεκτονικό κόσμημα, από κάθε γείσο, από κάθε ζωφόρο, από κάθε κιονόκρανο, από τις διακοσμήσεις των οροφών, τους ραβδωτούς κίονες και όσο γίνεται περισσότερα”. Και αλλού: “Πρέπει να δείτε τα σχέδια του σπιτιού μου στη Σκωτία. Με απασχολεί η διαρρύθμιση της οικοδομής. Σκέφτομαι να τοποθετήσω με εντυπωσιακό και όμορφο τρόπο τα αντικείμενα που θα συγκεντρώσετε για μένα. Τα σχέδια προβλέπουν τη διακόσμηση της μεγάλης αίθουσας με κίονες (…). Πρέπει να συγκεντρωθούν όσο το δυνατό περισσότερα μάρμαρα. Έχω και άλλους χώρους που τα χρειάζονται. Δεν είναι ανάγκη, νομίζω, να σας υπενθυμίσω τη σημασία των μαρμάρων και των ιστορικών αντικείμενων”.
Σε ένα γράμμα του μάλιστα στον λόρδο Keith αρχιναύαρχο της Μεσογείου, ζητά να διατεθεί ένα πλοίο για να μεταφέρει στη Βρετανία την ήδη τεμαχισμένη πρόσταση των Καρυάτιδων του Ερεχθείου. Τα επιχειρήματα ήταν ότι “ο Βοναπάρτης δεν έχει αποκτήσει παρόμοιο αντικείμενο από όλες τις κλοπές του στην Ιταλία” αλλά και “ότι προσφέρεται σημαντική υπηρεσία στις καλές τέχνες της Αγγλίας”. Ευτυχώς ο λόρδος Keith δεν μπόρεσε να στείλει άλλο ένα πλοίο της ντροπής.
Έτσι το καλοκαίρι του 1801 ο Έλγιν εξασφάλισε το περίφημο φιρμάνι από τις τουρκικές αρχές των Αθηνών. Το 1816 στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Κοινοτήτων ο Έλγιν αρνήθηκε να παραδώσει το έγγραφο – μεταφρασμένο στο μεταξύ μόνο στα ιταλικά, ενώ ο αιδεσιμότατος Hunt κατέθεσε από μνήμης ολόκληρο το φιρμάνι, το οποίο του είχε παραδοθεί πριν από 14 χρόνια. Και η εξεταστική επιτροπή βέβαια το δέχθηκε ως έγκυρο και ειλικρινές!
Το φιρμάνι λοιπόν του Hunt διέτασσε : “Είναι επιθυμία μας μόλις λάβετε την επιστολή αυτή, επιμελώς να συμμορφωθείτε προς τις υποδείξεις του προαναφερθέντος πρέσβη, καθ’ όσο χρονικό διάστημα οι προαναφερθέντες πέντε καλλιτέχνες που διαμένουν σ’ αυτό τον τόπο θα εξακολουθούν να εισέρχονται και να εξέρχονται από την Ακρόπολη των Αθηνών, η οποία είναι ο τόπος της παρατηρήσεως ή να κατασκευάζουν σκαλωσιές γύρω από τον αρχαίο Ναό των ειδώλων ή να κατασκευάζουν εκμαγεία από κιμωλία ή γύψο των προαναφερθέντων διακοσμητικών στοιχείων και αναγλύφων, ή να μετρούν τα θραύσματα και υπολείμματα άλλων ερειπίων, ή να ανασκάπτουν, όταν το θεωρούν απαραίτητο, τα θεμέλια αναζητώντας επιγραφές ανάμεσα στα ερείπια. Να μην παρενοχληθούν από τα προαναφερθέντα δισδαρή ούτε από άλλα πρόσωπα. Ούτε και από εσάς στους οποίους απευθύνεται αυτή η επιστολή – και να μην αναμιχθεί κανείς με τι σκαλωσιές τους ή με τα σύνεργά τους ούτε να τους παρεμποδίσει να πάρουν οποιαδήποτε κομμάτια πέτρας με επιγραφές και ανάγλυφα”. Το φιρμάνι υπογράφεται με σφραγιστόλιθο από τον Σεγκέρ Αβδουλάχ Καϊμακάμη, αναπληρωτή του Μεγάλου Βεζίρη. Πουθενά στο κείμενο δεν υπάρχει φράση που να επέτρεπε στα συνεργεία του Έλγιν να μεταφέρουν τμήματα των μνημείων στην Αγγλία. Στα αρχεία μάλιστα του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών υπάρχει έγγραφο τουρκικό διάβημα διαμαρτυρίας του 1805 για την αρπαγή των γλυπτών και τη μεταφορά τους στην Αγγλία. Εξάλλου, σε μια επιστολή του Έλγιν προς τον Άγγλο Πρωθυπουργό Spencer Perceval το 1811 δεν υπάρχει πουθενά αναφορά σε έγγραφη άδεια εξαγωγής των γλυπτών.
Ο ισχυρισμός όμως της ύπαρξης του υποτιθέμενου φιρμανιού ανατρέπεται και από το γεγονός ότι ο Παρθενώνας την εποχή εκείνη αποτελούσε μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί) και απαγορευόταν δια νόμου η οιαδήποτε προσβολή δημοσίου κτιρίου, ακόμα και αυτή της υφαρπαγής αρχιτεκτονικών τμημάτων του. Η απαγωγή συνεπώς των γλυπτών έγινε με την άγνοια των αρχών της Κωνσταντινούπολης. Για την απόκτησή τους ο Έλγιν χρησιμοποίησε την προφορική διάδοση ενός υποτιθέμενου φιρμανιού το οποίο είχε μεταφέρει ο Hunt και νομιμοποιούσε την αφαίρεση των γλυπτών – μολονότι τα φιρμάνια επιδίδονταν μόνο από ειδικό ταχυδρόμο ή πλοίαρχο οθωμανικού καραβιού. Το άλλο μέσο του Έλγιν ήταν η δωροδοκία. Μόνο για δώρα προς τις τουρκικές αρχές της Αθήνας δαπανήθηκαν 21.902 λίρες, το ένα τρίτο περίπου των συνολικών εξόδων του Έλγιν για την ολοκλήρωση της ληστρικής του επιδρομής στην Ακρόπολη.
Η καταστροφική λεηλασία του μνημείου άρχισε το 1801. Ο δισδάρης της Ακρόπολης βλέποντας τους λίθους του ναού να κατακρημνίζονται από το 300μελές συνεργείο του Έλγιν και τα θρυμματισμένα κομμάτια μιας μετόπης να διασκορπίζονται, επιχείρησε να ματαιώσει την προσπάθεια των Άγγλων. Ήταν ανελέητη όμως η ισχύς της προστάτιδος Μεγάλης Δυνάμεως. Κιβώτια άρχισαν να συσκευάζονται και να μεταφέρονται φορτωμένα μα τους θεούς των Ελλήνων. Ο Παρθενώνας, το Ερεχθείο, ο Ναός της Απτέρου Νίκης, τα Προπύλαια, όλα λεηλατούνταν.Τα πρώτα κιβώτια με τα γλυπτά φορτώθηκαν στο ιδιωτικό πλοιάριο του Έλγιν “Μέντωρ”, στον Πειραιά, τον Ιανουάριο του 1802. Το πλοίο λίγες μέρες αργότερα ναυάγησε έξω από τα Κύθηρα, παραμένοντας στον βυθό του Αιγαίου περίπου έναν μήνα.Στον Βρετανό πρόξενο στα Κύθηρα ο Έλγιν θα γράψει: “Τα κιβώτια περιέχουν πέτρες χωρίς ιδιαίτερα μεγάλη αξία, αλλά είναι για μένα πολύ σημαντικό να τις περισώσω”. Οι θεοί των Ελλήνων ταξίδεψαν οριστικά τον Φεβρουάριο του 1803 με το πλοίο Braakel για τη σκοτεινή Γηραιά Αλβιώνα.
Το 1807 τα μάρμαρα του Παρθενώνα εκτέθηκαν για το κοινό στο σπίτι του λόρδου στο Park Lane. Η έκθεση έκλεισε μετά από δύο χρόνια και παρέμεινε προσιτή μόνο σε προνομιούχους επισκέπτες. Οικονομικές δυσπραγίες οδήγησαν τον Έλγιν σε σκέψεις για την οικονομική εκμετάλλευση της συλλογής, με τη μετατροπή του σπιτιού του στο Park Lane σε ιδιωτικό μουσείο και στην καθιέρωση εισιτηρίου για το κοινό. Άλλη σκέψη του ήταν να την κληροδοτήσει στο βρετανικό κράτος. Στις αρχές του 1810 το Βρετανικό Μουσείο προσέγγισε τον Έλγιν προκειμένου να εξασφαλίσει τη συλλογή.
Το 1807 τα μάρμαρα του Παρθενώνα εκτέθηκαν για το κοινό στο σπίτι του λόρδου στο Park Lane. Η έκθεση έκλεισε μετά από δύο χρόνια και παρέμεινε προσιτή μόνο σε προνομιούχους επισκέπτες. Οικονομικές δυσπραγίες οδήγησαν τον Έλγιν σε σκέψεις για την οικονομική εκμετάλλευση της συλλογής, με τη μετατροπή του σπιτιού του στο Park Lane σε ιδιωτικό μουσείο και στην καθιέρωση εισιτηρίου για το κοινό. Άλλη σκέψη του ήταν να την κληροδοτήσει στο βρετανικό κράτος. Στις αρχές του 1810 το Βρετανικό Μουσείο προσέγγισε τον Έλγιν προκειμένου να εξασφαλίσει τη συλλογή.
Τον Ιούνιο του 1816, ύστερα από μια μακροχρόνια συζήτηση με εκτεταμένες και έντονες διαφωνίες, η Βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων ψήφισε ένα διάταγμα: “ ο ανωτέρω αναφερόμενος λόρδος συμφώνησε να πουλήσει τα γλυπτά αυτά δια το ποσόν των τριάντα χιλιάδων λιρών, υπό τον όρο ότι όλη η παραπάνω αναφερόμενη συλλογή θα παραμείνει αδιαχώριστη στο Βρετανικό Μουσείο και ανοικτή για επιθεώρηση και θα φέρει την ονομασία “Ελγίνεια Μάρμαρα” και ο ανωτέρω αναφερόμενος λόρδος και κάθε πρόσωπο που θα αποκτά τον τίτλο του λόρδου του Έλγιν θα πρέπει να προστίθεται στους επίτροπους του Βρετανικού Μουσείου”.
Κατά την σύνοδο της Βουλής των Κοινοτήτων στις 7 Ιουνίου 1816 ο βουλευτής Hugh Hammerslay κάνει την πρώτη καταγεγραμμένη πρόταση για την επιστροφή των μαρμάρων. Πρότεινε μάλιστα να φυλαχθούν προσεκτικά στο Βρετανικό Μουσείο “μέχρι να ζητηθούν από τους τωρινούς ή τους οποιουσδήποτε κυρίους της πόλης των Αθηνών”. Τα μάρμαρα απετέλεσαν πάλι αντικείμενο διαμάχης σε μια ανταλλαγή απόψεων, οι οποίες δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες το 1890-`91 στο περιοδικό του Λονδίνου Nineteenth Century. Στη συζήτηση έλαβε μέρος και ο Κωνσταντίνος Καβάφης, γράφοντας ότι “η τιμιότης είναι η καλλιτέρα πολιτική και τιμιότης εις την περίπτωση των Ελγινείων Μαρμάρων σημαίνει απόδοσις”. Το θέμα επανήλθε το 1924, όταν ο Harold Nicolson, της Υπηρεσίας Μέσης Ανατολής του Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, πρότεινε στην επέτειο της εκατονταετηρίδας από τον θάνατο του Byron στο Μεσολόγγι (19 Απριλίου 1824) να επιστραφεί η μία Καρυάτιδα του Ερεχθείου, την οποία είχε μεταφέρει ο Έλγιν στην Αγγλία. Τη δεκαετία του 1960 ο Colin Mclnnes με την εκτενή αρθρογραφία του επανέφερε στο προσκήνιο το θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Πρότεινε μάλιστα να γίνει η αρχή με την επιστροφή της Καρυάτιδας και του κίονα από το Ερεχθείο. Το 1938, κατά τη διάρκεια του καθαρισμού τους, τα μάρμαρα υπέστησαν ανεπανόρθωτες ζημιές, μετά την λείανσή τους με μεταλλικές βούρτσες! Η επανόρθωση μάλιστα της ζημιάς επιτεύχθηκε με τη χρήση ενός είδους κεριού αναμεμιγμένου με τέιον, για να δοθεί στα μάρμαρα απόχρωση “λευκού ιριδισμού” όμοια με την αρχική τους την οποία έχει κάθε σπασμένη επιφάνεια λευκού μαρμάρου. Τμήματα μάλιστα των γλυπτών ίσως να σμιλεύτηκαν εκ νέου. Οι λεπτομέρειες του δεύτερου αυτού βανδαλισμού βρίσκονται ακόμα επτασφράγιστες στα βρετανικά απόρρητα μυστικά έγγραφα και στα ημερολόγια συντήρησης του Βρετανικού Μουσείου, επιτείνοντας. 60 χρόνια αργότερα, την ένοχη σιωπή και την αμηχανία των “υπευθύνων” φορέων του Βρετανικού Μουσείου και του Κοινοβουλίου.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)